كودكان و اعتياد به اينترنت

اولين كارى كه او كرد اين بود كه به شبكه جهانى اينترنت متصل شد و پس از مدتى كوتاه، اتاق‏هاى گفتگو (Chat Room) و پست الكترونيكى (E - mail) را كشف كرد! براى چند هفته ابتدايى، والدينش او را كنترل مى‏كردند و در باره حفظ اطلاعات شخصى بر روى شبكه به او هشدار مى‏دادند. اكنون آنها مطمئن بودند كه فرزندشان به سراغ پايگاههاى مروج فساد و خشونت نخواهد رفت. از اين زمان به بعد، كنترل خود را قطع كردند و نظارتى بر فرزندشان در گفتگو (Chat) با دوستانش و يا بازى‏هاى شبكه‏اى او نداشتند.
مشكلات، بسيار زود خود را نشان دادند. فرزند آنها بيشتر زمانِ خود را در اتاقش و با رايانه مى‏گذراند و زمانى كه او را مجبور مى‏كردند كه بخشى از روزش را با خانواده بگذراند، ترشرويى مى‏كرد. نمراتش نيز سير نزولى پيدا كرده بودند. هر زمان كه از رايانه‏اش دور بود كج‏خلق بود و اغلب تا نزديكى‏هاى صبح روى خط (On - Line) باقى مى‏ماند. زمانى كه والدينش او را تهديد كردند كه جاى رايانه را عوض خواهند كرد با حالتى متخاصم تهديد كرد كه به خودش صدمه خواهد زد!

علايم هشداردهنده اعتياد اينترنتى

عدم احساس گذشت زمان، در زمان روى خط بودن

استفاده از ساعات خواب و استراحت براى اتصال به اينترنت

آشفتگى و عصبانيت در زمان بروز وقفه بين زمان‏هاى اتصال به اينترنت

ـ كنترل چندباره و مرتب پست الكترونيكى در هر روز

كج‏خلقى كردن در صورت منع شدن از اتصال به اينترنت

استفاده از زمان انجام تكاليف و كارهاى روزمره براى استفاده از اينترنت

ترجيح اينترنت بر بودن با خانواده

سرپيچى از زمان تعيين‏شده جهت استفاده از اينترنت

دروغ گفتن در خصوص مدت زمان اتصال به اينترنت و يا اتصال دزدكى، زمانى كه كسى در اطراف نيست!

ايجاد رابطه با كسانى كه روى اينترنت هستند

افزايش خستگى و بداخلاقى نسبت به زمان پيش از اعتياد به اينترنت

اشتياق فراوان جهت اتصال به اينترنت در زمان دورى از رايانه

از دست دادن شوق شركت در فعاليت‏هايى كه قبلاً مورد توجه قرار داشته‏اند

ـ وجود حالت آشفتگى، عصبانيت و افسردگى در زمان‏هايى كه امكان اتصال به اينترنت وجود ندارد. در زمانى كه اين امكان فراهم مى‏شود حالات فوق از بين مى‏روند.

اعتياد اينترنتى چيست؟

اين نوع اعتياد، مشكلى در حال رشد و مولود قرن اطلاعات و اطلاع‏رسانى است.
دسترسى به اينترنت يك بخش حياتى در دنياى مدرن و يك ابزار مهم در آموزش كودكان است و در مدارس، خانه‏ها و حتى مراكز خريد مورد استفاده قرار مى‏گيرد. تسلط استفاده از اينترنت نيز يك مهارت بسيار مهم شغلى و تجارى در سال‏هاى آتى خواهد بود. به علاوه، اينترنت يك رسانه سرگرم كننده و اطلاع‏رسان است. به هر حال، محاسن ذكرشده براى بسيارى از كاربران اينترنت اغواكننده و فريبنده است، زيرا اينترنت يك دسترسى 24 ساعته به دنيايى ناشناخته و تحريك‏كننده را فراهم مى‏كند. يك كاربر اينترنت مى‏تواند در يك اتاق گفتگو وارد شده و خود را به جاى كس ديگرى جا بزند و يا با ديگر كاربران در هر گوشه دنيا به بازى بپردازد. با يك كليك روى موشواره (Mouse) مى‏توان به دنيايى وارد شد كه در آن از مشكلات دنياى حقيقى خبرى نيست و هر آرزويى به حقيقت خواهد پيوست.
مانند اعتياد به مواد مخدر، الكل، سيگار و يا كافئين؛ اعتياد به اينترنت نيز با علايمى همچون افزايش نوسانات اخلاقى، سخن نگفتن با ديگران و قطع روابط اجتماعى مشخص مى‏شود. كودكان و نوجوانانى كه به اينترنت دلبستگى فراوان پيدا مى‏كنند و در حقيقت به آن معتاد مى‏شوند، براى ارضاى خود ساعت‏هاى متوالى بدون وقفه روى خط باقى مى‏مانند و زمانى كه امكان دسترسى به اينترنت را نداشته باشند دچار تشويش، لرزش دست و عصبانيت مى‏شوند، استراحت و آرامش را فراموش مى‏كنند و به اينترنت و وسوسه‏هاى آن فكر كرده و يا خيالپردازى
مى‏كنند. زمانى كه فرصت استفاده از اينترنت را پيدا مى‏كنند، احساس نيازى غير بازدارنده به داشتن روابط احساسى در آنها بروز مى‏كند. نياز به روابط در دنياى غير واقعى زمانى بروز مى‏كند كه اين روابط در دنياى واقعى مورد بى‏توجهى و غفلت قرار گرفته باشد. در حقيقت عبارت «اعتياد اينترنتى»، به طيف وسيعى از رفتارها اشاره مى‏كند. محققان پنج نوع اعتياد اينترنتى را شناسايى كرده‏اند:
1ـ اعتياد به بازى‏هاى شبكه‏اى: شامل بسيارى از فعاليت‏هاى مختلف اينترنتى است. افراد ممكن است در بازى‏هاى روى خط شركت كنند، قمار كنند و يا در حراج شركت كرده و يا خريد كنند. اين اعتياد بخصوص مى‏تواند براى كاربران بسيار گران تمام شود و يا صورت‏حساب اتصال به اينترنت و هزينه كارت‏هاى اينترنت را كه توسط والدين تأمين مى‏شوند را افزايش دهد.
2ـ اعتياد به روابط انسانى روى شبكه: ارتباطات روى خط در اتاق‏هاى گفتگو، اهميت بيشترى نسبت به روابط فاميلى پيدا كرده‏اند. به علاوه گفتگوهاى روى خط با آشنايان اينترنتى، به دنبال خود، هزينه ارتباطات در دنياى حقيقى را نيز افزايش مى‏دهد. به اين نكته توجه كنيد كه كاربران پس از ديدار كسى روى اينترنت مشتاق ديدن (واقعى) او مى‏شوند [كه بالطبع هزينه‏هاى مرتبط را خواهد داشت]. ديدن كسى كه معلوم نيست همان كسى است كه روى اينترنت خود را معرفى كرده است يا خير؟
3ـ اطلاعات نامحدود: ميزان اطلاعات در دسترس اينترنت، نامحدود و بى‏شمار
است. بعضى كاربران ممكن است دچار وسوسه دستيابى به اطلاعات و طبقه‏بندى آنها شوند. حركت روى «وب جهانى» و استفاده از جستجوهاى گسترده در بانك‏هاى اطلاعاتى ممكن است تمام فعاليت‏هاى يك كاربر را شامل شود و البته بروز مراحل بحرانى شوق و وسوسه براى جستجوى بيشتر.
4ـ اعتياد به رايانه: زمانى كه اعتياد به اينترنت وجود ندارد، بحث اعتياد به رايانه بسيارى از موارد ذكرشده را مى‏پوشاند. بازى‏هاى رايانه‏اى غير شبكه‏اى مى‏تواند براى بسيارى از افراد وابستگى شديد به همراه بياورد. اين مشكل در هنگام استفاده از انواع وسايل بازى‏هاى رايانه‏اى مثل سگا (Sega) و پلى‏استيشن (Play Station) نيز رخ مى‏دهد.
5ـ اعتياد به عكس اينترنتى: عكس‏هاى مستهجن و شهوت‏آور بر روى اينترنت به سادگى قابل دستيابى‏اند. زمانى كه نرم‏افزارهاى كنترل‏كننده جهت محدود ساختن دسترسى كودكان به پايگاههاى اينترنتى طراحى شدند، بسيارى از پايگاههاى غير اخلاقى نيز راههايى جهت عبور از اين موانع به وجود آوردند. يك كاربر كاركشته اينترنت نيز مى‏تواند به راحتى از سد اين نرم‏افزارها عبور كند. نوجوانان از جمله كسانى هستند كه معمولاً وقت زيادى را صرف ديدن يا جمع‏آورى و مبادله عكس‏هاى مستهجن مى‏كنند. حتى ممكن است در اتاق گفتگوى بزرگسالان و يا اتاق‏هايى كه در آنها هر كس نقش يكى از طرفين رابطه جنسى را بازى
مى‏كند وارد شوند كه عموما از نظر سنى بسيار مسن‏تر هستند. اين كودكان و نوجوانان ممكن است براى ارسال عكس و فيلم نامناسب افراد سوء استفاده‏گر به ديگران فريفته شوند.

معضل پرنوگرافى روى اينترنت

امكان دسترسى از طريق اينترنت به اين گونه عكس‏هاى غير اخلاقى از جمله مواردى است كه ذهن بسيارى از والدين را به خود مشغول كرده است. حتى اگر فرزندانشان به طور مفرط به اينترنت متصل نشوند، يك جستجوى ساده براى دستيابى به مطالب مفيد، ناخودآگاه مى‏تواند به سمت پايگاههاى غير اخلاقى هدايت شوند. انبوه نامه‏هاى الكترونيكى همچون سيل به صندوق پست الكترونيكى كودكان سرازير مى‏شوند كه همه گونه اطلاعات و مطالب در اين زمينه را ارائه مى‏دهند. البته راههايى همچون استفاده از نرم‏افزارهاى كنترلى وجود دارد. اغلب برنامه‏هاى پست الكترونيكى نيز قابليت فيلتر و مسدود ساختن نامه‏هاى مختلف را دارند. هر چند همان طور كه قبلاً گفته شد بسيارى از اين دست پايگاهها، راههايى براى عبور از موانع ارائه داده‏اند ولى به هر حال استفاده از نرم‏افزارها و كنترل پست الكترونيكى مى‏تواند به طور قابل ملاحظه‏اى احتمال دسترسى كودكان و نوجوانان را كاهش دهد.
برخى والدين نيز نگران اين مسئله‏اند كه فرزندانشان، نرم‏افزارهاى كنترلى و نصب‏شده را از كار بيندازند. براى اين منظور نيز برنامه‏هايى وجود دارند كه مى‏توانند به طور نامحسوس تمامى فعاليت‏هاى انجام شده روى رايانه را ثبت كند. اين گونه نرم‏افزارها مى‏توانند اطلاعاتى نظير اينكه چه پايگاههايى مورد بازديد قرار گرفته‏اند و يا گفتگوهاى انجام‏گرفته در اتاق‏هاى گفتگو را نمايش دهند.
البته اين موارد توصيه‏شده دقيقا شبيه اين است كه شما در اتاق فرزندتان دوربين مخفى نصب كنيد، به مكالماتش گوش دهيد و يا دفتر خاطرات روزانه‏اش را بازرسى كنيد! حتى مى‏توانيد با حضور او رايانه‏اش را وارسى كنيد و يا مى‏توانيد محيط خصوصى او را محدود كنيد و در حقيقت ديوار اطمينان بين خود و فرزندتان را ويران كنيد. پس بهتر است راهى مؤثرتر را امتحان كنيد. با او به گفتگو بنشينيد و در مورد مسائلى كه باعث نگرانى و هراس شما شده‏اند صحبت كنيد.

چه كسانى اعتياد اينترنتى را گسترش مى‏دهند؟

اعتياد به اينترنت مختص به سن يا طبقه خاص نيست. مردان و زنان در سراسر دنيا مى‏توانند به ارتباطات اينترنتى، بازى‏هاى اينترنتى، جمع‏آورى اطلاعات و ... از طريق اينترنت معتاد شوند. شخص خاصى را نيز نمى‏توانيد متهم به اشاعه اعتياد اينترنتى كنيد. افرادى كه از ضعف شديد در روابط اجتماعى رنج مى‏برند كسانى هستند كه به ارتباطات اينترنتى پناه مى‏برند. همچنين اينترنت مفرى است براى كسانى كه از مشكلات روانى رنج مى‏برند و دچار تشويش، افسردگى و عدم اعتماد به نفس هستند. والدين بايد فرزندانشان را كه به رايانه و مودم (Modem وسيله برقرارى ارتباط بين دو رايانه و يا يك رايانه با شبكه)، دسترسى دارند براى دورى از بروز مشكلات ذكرشده از طريق اينترنت، تحت نظر داشته باشند.

پيشگيرى و درمان

استفاده از اينترنت مى‏تواند تجربه‏اى لذت‏بخش و آموزنده باشد. اما بهتر است پيش از صدور اجازه به كودكان و نوجوانان براى اتصال به اينترنت، در مورد قوانينى به توافق برسيد. شما مى‏توانيد راهنماى زير را
به همراه فرزندان‏تان، پيش از اتصال به اينترنت مطالعه كنيد. با اينكه اين راهنما نمى‏تواند به تنهايى مانع از فريفته شدن فرزندان‏تان به وسيله شود، ولى مى‏تواند به داشتن تجربه‏اى سالم‏تر و امن‏تر در اينترنت كمك كند.

راهنماى حفظ ايمنى در اينترنت:

1ـ به هيچ عنوان اسم، آدرس، شماره تلفن و هر گونه اطلاعات شخصى خويش را آشكار نكنيد.
2ـ عكس خود را از طريق اينترنت و يا پست الكترونيكى براى هيچ كس ارسال نكنيد.
3ـ با كسانى كه روى اينترنت ملاقات مى‏كنيد، تماس تلفنى نگيريد و يا قرار ملاقات نگذاريد.
4ـ در صورت دريافت مطالب خشن، زننده، فريبنده و يا هر مسئله‏اى كه آرامش شما را بر هم مى‏زند، آن را به اطلاع والدين يا معلمين خود برسانيد.
5ـ اين نكته را به خاطر داشته باشيد كه هر آن كس را كه روى اينترنت ملاقات مى‏كنيد مجبور به گفتن تمام حقايق راجع به خود و يا هر چيز ديگرى نيست. [لذا به هر كسى اعتماد نكنيد].
6ـ هيچ گاه در اتاق‏هاى گفتگو وانمود نكنيد كه كس ديگرى هستيد.
7ـ بدون اجازه والدين دستور خريد ندهيد و يا براى پيشنهادات مجانى ثبت‏نام نكنيد.
8ـ به جز به والدين، رمزهاى عبور خود را افشا نكنيد.
براى اطمينان از رعايت قوانين فوق، والدين بايد در بعضى اوقات به كار فرزندان‏شان نظارت كنند تا در صورت وجود، بتوانند هر كدام از علايم هشداردهنده را تشخيص دهند. در صورت بروز هر كدام از علايم اعتياد، منع كامل دسترسى به اينترنت نياز نيست و توصيه نيز نمى‏شود. اما ايجاد ساختارى كه نهايتا به كاهش اين دسترسى تا مرز اعتدال منجر شود، لازم است. براى مثال ساعات استفاده يك نوجوان از شش ساعت در روز به يك ساعت كاهش يابد. استفاده از وسايلى مثل ساعت زنگ‏دار براى نشان دادن مدت زمان اتصال و نصب يك كپى از دستورالعمل فوق‏الذكر در اتاق فرزندتان براى اينكه به آن وفادار بماند، مى‏تواند مفيد باشد.
اگر رايانه فرزندتان در اتاق او و يا در محلى مجزا قرار دارد، انتقال آن به مكانى مثل آشپزخانه، اتاق نهارخورى و يا هر مكانى در منزل كه به راحتى بتوان رايانه را مشاهده كرد مى‏تواند به شما كمك كند. تهيه فهرستى از فعاليت‏هاى جايگزين براى زمانى كه روى خط نيستند، مفيد است. به تناوب، استفاده از اينترنت را با ديگر سرگرمى‏هاى جذاب كه قبلاً انجام مى‏شدند، جايگزين كنيد و زمان بگذرانيد.
استفاده مفرط از اينترنت مى‏تواند پوششى براى مشكلات مختلفى باشد كه فرزندتان با آن روبه‏روست و يا ديگر مشكلات خانوادگى، تلقى شود. در اين حالت نياز به درمان‏هايى خارج از خانه [به كمك متخصصان] احساس مى‏شود. هر چند حل اين نوع مشكلات در خانه بسيار سودمند است. از گروههاى اينترنتى كه در برخى از اجتماعات وجود دارند مى‏توانيد استفاده كنيد و يا از مشاوران مدرسه و مراكز درمانى محلى كمك بگيريد. البته مراكز درمان اعتياد به مواد مخدر و الكل نيز مى‏تواند كمك فكرى بكند. مشخص است كه تجربيات آنها درخور اعتياد اينترنتى نيست ولى مى‏توانند اطلاعات ارزشمندى در اختيار شما قرار دهند. البته مراكز درمان اين گونه از اعتياد را مى‏توانيد روى اينترنت بيابيد به شرط آنكه خود دچار اعتياد نشويد
منبع: پیام زن